Drogi i nawierzchnie ogrodowe

DROGI I NAWIERZCHNIE OGRODOWE

Wśród urządzeń komunikacyjnych wyróżniamy drogi jezdne, jezdno–piesze i piesze, a także parkingi, place, zatoczki, itp. Różnią się między sobą funkcją, budową, użytymi materiałami i sposobem odwodnienia.

Drogi to bardzo ważny element terenów zieleni. Prawidłowo zaprojektowany układ komunikacyjny decyduje o wartości i funkcjonalności terenu zieleni, kosztach utrzymania, estetyce. Drogi powinny łączyć ze sobą punkty najbardziej uczęszczane, po jak najkrótszej linii. Lekkie łuki dróg dodają uroku, nie wydłużając przy tym długości trasy. Niestety przesada w tej kwestii uwidacznia się w postaci wydeptanych poboczy i trawników.

Ze względów bezpieczeństwa należy wydzielić ruch pieszy i kołowy. W miejscach mało intensywnego ruchu kołowego można zastosować drogi pieszo-jezdne, przez co nie będzie zwiększona powierzchnia utwardzona na osiedlach.

Nawierzchnia drogowa to warstwa powierzchniowa wystawiona na bezpośrednie działania użytkowników (przechodniów lub pojazdów).

Wybór nawierzchni i konstrukcji drogi zależy od materiału, z jakiego ma być zbudowana, przeznaczenia i sposobu użytkowania drogi, intensywności ruchu, jakości podłoża, warunków klimatycznych i względów estetycznych.

Nawierzchnie powinny spełniać swoją funkcję przez cały rok, przy jak najmniejszym odkształcaniu się i deformowaniu pod wpływem czynników atmosferycznych.

Nawierzchnie powinny być tak dobrane, aby użytkowanie ich nie powodowało zmniejszenia ich wartości estetycznych, nie naruszało konstrukcji i nie powodowało uszkodzeń.

Warunkiem bezpiecznego poruszania się po nawierzchniach jest jej gładkość, ale nie śliskość. Z tego powodu nawierzchni nie mogą tworzyć twarde, mocno wyszlifowane kamienie. Do innych czynników powodujących śliskość nawierzchni zaliczamy wodę, śnieg, gołoledź i piasek.

Dbając o komfort korzystania z dróg należy unikać nadmiernych pochyłości, wybrzuszeń i wklęsłości. Jedyne spadki jakie mogą występować powstają w przypadku konieczności odprowadzania wód opadowych i nieznacznej różnicy poziomów (w przypadku dużych spadków stosuje się pochylnie lub schody).

Nawierzchnie powinny być budowane z materiałów, które nie będą źródłem zanieczyszczeń i nie będą pylić. Dlatego nie stosuje się w budowie dróg iłów, drobnego piasku, skał osadowych, zwykłej cegły, betonu o małej zawartości spoiwa cementowego.

Na placach zabaw i niektórych terenach sportowych nawierzchnie powinny charakteryzować się pewnego stopnia elastycznością, aby podnieść bezpieczeństwo użytkowników.

Reasumując nawierzchnie ogrodowe powinny charakteryzować się odpowiednimi normami budowlanymi, a także cechami estetycznymi. Nadają też charakter miejscu i wiążą ze sobą ważne elementy terenów zieleni.

PODZIAŁ DRÓG

I. W obrębie terenów zieleni najczęściej wydziela się drogi docelowe i spacerowe.

Drogi docelowe

Budowane najczęściej w celu połączenia jak najkrótszym odcinkiem dwóch punktów. Najczęściej przyjmują formę linii prostej. Nawierzchnie i szerokość drogi powinny sprzyjać szybkiemu poruszaniu się.

Drogi spacerowe

Drogi te sprzyjają spacerom. Są tak poprowadzone, aby podnieść wartość przechadzek poprzez sąsiedztwo zwartych układów roślin, brzegów zbiorników wodnych czy innych ciekawych widoków. Dosyć często są połączone z ukształtowaniem terenu, a ich przebieg jest krzywoliniowy i dość często wydłużony.

II. Drugi podział opiera się na rodzaju ruchu i obejmuje drogi piesze, pieszo - jezdne i jezdne.

Drogi piesze

Charakteryzują się najmniejszą wytrzymałością na obciążenia, gdyż nie przewiduje się ich do ruchu kołowego. Jedynymi pojazdami jakie mogą się po nich poruszać to pojazdy używane do prac pielęgnacyjnych i porządkowych. Przy ich budowie należy zwrócić uwagę na ruch osób niepełnosprawnych. W miarę możliwości należy instalować pochylnie, a materiał użyty do budowy drogi nie powinien utrudniać ruchu wózków inwalidzkich. Drogi piesze występują zwłaszcza w ogrodach przydomowych.

Drogi pieszo-jezdne

Budowane są tak, aby możliwe było poruszanie się po nich samochodami ciężarowymi średniej wielkości bez uszkodzeń drogi w postaci pęknięć czy odkształceń powierzchni.

Drogi jezdne

Przystosowane są do poruszania się po nich ciężkich pojazdów. Budowane są głównie na niewielkich odcinkach jako dojazdy do budynków.

PODZIAŁ NAWIERZCHNI

Kryterium podziału stanowi rodzaj użytego do budowy materiału oraz sposób wykonania nawierzchni.

Nawierzchnie gruntowe

Wykonuje się je z rodzimego gruntu poprzez odpowiednie wyrównanie i nadanie spadków. W celu poprawy właściwości mechanicznych gruntu można zastosować jako dodatki inne materiały.

Nawierzchnie twarde nieulepszone

Do ich budowy stosuje się kamienie naturalne lub sztuczne o różnej frakcji, przy czym kamienie te nie są wiązane za pomocą spoiw. Nawierzchnia składa się z kilku warstw kruszyw o różnym stopniu rozdrobnienia.

Nawierzchnie twarde ulepszone

Do ich budowy stosuje się kamieni naturalnych i sztucznych, podobnie jak w przypadku nawierzchni twardych nieulepszonych, z ta różnicą, że stosowane są do ich łączenia spoiwa. Nawierzchnie takie mogą być jednowarstwowe lub kilkuwarstwowe.

Nawierzchnie kombinowane

Stosowane w celu zwiększenia wartości dekoracyjnych i estetycznych terenu zieleni. Mają charakter mozaikowy, gdyż wykonuje się je z wielu rodzai materiałów. Wymagają one różnego sposobu łączenia i różnej podbudowy.

SPOSOBY ODPROWADZANIA WODY Z POWIERZCHNI DRÓG

W celu zapewnienia komfortu i bezpiecznego korzystania z dróg muszą być odpowiednio zbudowane. To znaczy w taki sposób, aby na jej powierzchni nie zatrzymywała się woda, ani nie tworzył się lód. Największe zagrożenie stanowi stojąca woda na drogach gruntowych. Długo utrzymująca się woda niszczy także konstrukcję drogi, powoduje wymywanie i zniekształcenia.

Istnieją dwa sposoby odprowadzania wód opadowych z powierzchni dróg.

I. Nadanie powierzchni odpowiedniej przepuszczalności i porowatości

Sposób można zastosować w przypadku nawierzchni gruntowych i twardych nie ulepszonych, a polega on na umożliwieniu przeniknięcia wody do gruntu. Warunkiem zastosowania tego typu odwodnienia jest konieczność zastosowania grubych warstw drenujących.

Metoda ta korzystna jest dla roślinności, gdyż nie utrudnia pobierania wody i nie odcina dostępu korzenia do powietrza. Wadą jest fakt, że w czasie, gdy grunt jest przemarznięty lub gdy następuje zamulenie woda nie jest odprowadzana.

II. Powierzchniowe odprowadzanie wody z nawierzchni dróg

Ta metoda polegająca na nadaniu drodze odpowiednich spadków poprzecznych lub podłużnych jest częstsza. Woda opadowa może być odprowadzana na sąsiadujący trawnik, do zbiornika wodnego bądź też do sieci kanalizacyjnej.

SPADKI NAWIERZCHNI

W celu nadania spadku drodze należy określić jego wielkość i kierunek. Wartość spadku podawana jest w procentach i wynosi w zależności od nierówności nawierzchni od 0,5% do 5%. W przypadku nawierzchni gładkich z betonu, asfaltu i kamienia szlifowanego spadek jest niewielki i wynosi do 2%. Do nawierzchni wymagających spadku w granicach od 3% do 5% należą nawierzchnie z kostki, tłucznia i bruku. Spadki poprzeczne mogą być jednostronne lub dwustronne, a w przypadku dróg o małej szerokości wzniesionych ponad sąsiadujący teren tworzenie spadków nie jest konieczne.

W sytuacji, gdy różnice wysokości są znaczne konieczne do odprowadzania wód opadowych są instalowane obok dróg rynny stokowe. Za pomocą odpowiednich spadków kieruje się do nich wody, a te najlepiej odprowadzić do zbiornika wodnego.

Sporym utrudnieniem, a w zimie także niebezpieczeństwem, są znaczne pochyłości, dlatego należy unikać budowy dróg o spadku podłużnym powyżej 10%. Alternatywą mogą być stopnie lub schody.

SPOSOBY WYKONYWANIA NAWIERZCHNI OGRODOWYCH

I. NAWIERZCHNIE GRUNTOWE

Należą do jednych z najtańszych oraz najprostszych pod względem wykonania nawierzchni. Aby nawierzchnia gruntowa spełniała swoje zadania podłoże musi mieć odpowiednią wilgotność i skład mechaniczny czyli musi charakteryzować się właściwą spoistością i przepuszczalnością. Budowa nawierzchni gruntowej z podłoża piaszczystego jest niemożliwa ze względu na małą spoistość czy też a podłoża gliniastego, mało przepuszczalnego. W pierwszym przypadku droga będzie wymywana, a w drugim będzie utrzymywać się na nawierzchni woda. Drogi na takich terenach można ulepszyć dodając materiału, który poprawi spoistość i przepuszczalność. Zadowalający efekt można uzyskać dodając 10 – 30% gliny do podłoża piaszczystego lub 70 – 90% piasku do gruntu gliniastego. Dodanie materiałów ulepszających powoduje zwiększanie objętości gruntu, w związku z czym może zaistnieć konieczność wywozu pewnej jego części.

Ulepszanie gruntu odbywa się na głębokości 10 – 15 cm, należy jednak pamiętać o odpowiedniej wilgotności gruntu (zbyt suchy i zbyt mokry jest trudny do mieszania). Po wymieszaniu należy go kilkakrotnie uwałować. Należy zainstalować krawężniki, zapobiegnie to rozmywaniu się drogi.

Wadą nawierzchni gruntowych jest możliwość powstawania kolein, zarastania chwastami i znaczne pylenie

II. NAWIERZCHNIE GRUNTOWE STABILIZOWANE

Poprzez dodawanie spoiw do gruntów, z których budowane są nawierzchnie możliwe jest zwiększenie ich spoistości i wytrzymałości na obciążenia oraz zmniejszenie nasiąkliwości. Jako spoiw używa się cementu, wapna i spoiw bitumicznych. Można tez stosować nowsze metody takie jak Consolid.

Cement

Jest najczęściej używanym materiałem do stabilizowania gruntu. Używa się go w przypadku podłoża ilastego i o małej zawartości związków organicznych. Ulepszanie obejmuje warstwę 10 – 12 cm. Najczęściej dodaje się 100 -150 kg cementu na 1 m³ gruntu. Istnieją dwa sposoby mieszania gruntu i cementu: pierwszy w betoniarce, drugi poprzez wysypanie cementu na grunt, a następnie ich przemieszanie. Następnie należy polewać mieszankę wodą, a gdy cement zacznie wiązać trzeba ją uwałować.

Przed przystąpieniem do tworzenia mieszanki należy zabezpieczyć brzegi nawierzchni poprzez ustawienie desek, obrzeży czy krawężników.

Konieczne jest utrzymanie nawierzchni przez kolejne 7 – 10 dni w stanie zwiększonej wilgotności. Ma to zapobiec zbyt szybkiemu wysychaniu i pękaniu nawierzchni.

Wapno

Jako spoiwo stosowane jest zazwyczaj w przypadku gruntów o większej zawartości gliny i iłu, a także zawartości części organicznej nie przekraczającej 10%.

Budowa odbywa się tak jak w przypadku ulepszania cementem, z tą różnicą, że nawilżać nawierzchnię trzeba tylko przez 2 – 3 dni.

Lepiszcze bitumiczne

Do stabilizacji bitumami nadają się prawie wszystkie rodzaje gruntów, pod warunkiem, że są przesuszone. Jest to ważne ze względu na łatwość wiązania przy bardzo małej wilgotności podłoża.

Jako spoiwa używa się zazwyczaj smoły. Do jej upłynnienia można zastosować np. Produkty benzolowe lub można ją podgrzać. Spryskuje się nią grunt, zużywając ok 15 kg materiału na 1m². Po czym miesza sie ją z podłożem na głębokość 8 – 15 cm za pomocą np. glebogryzarek. Należy po tej czynności dość szybko na mokro uwałować nawierzchnię.

Zaletą takich nawierzchni jest trwałość, odporność na czynniki środowiskowe, elastyczność i nienasiąkliwość.

III. NAWIERZCHNIE TWARDE NIEULEPSZONE

Nawierzchnie żwirowe i tłuczniowe

Zależnie od przepuszczalności podłoża i przewidywanego obciążenia mają grubość od 6 do 20 cm. Nawierzchnie na gruntach przepuszczalnych i luźnych mają niewielką grubość, a na gruntach nieprzepuszczalnych są grubsze. Na gruntach przepuszczalnych nawierzchnia składa się z dwóch warstw: dolnej ze żwiru lub tłucznia o grubości 5 – 10 cm i z warstwy górnej złożonej z klińca o grubości 2 – 3 cm. W przypadku gruntów nieprzepuszczalnych występują trzy warstwy: pierwsza z tłucznia lub żwiru o grubości 10 – 15 cm, drugiej z klińca i trzeciej ze żwiru sortowanego. Dwie wierzchnie warstwy mają grubość2 – 3 cm.

Dolna część nawierzchni pełni rolę warstwy odsączającej. W tym samym celu można na dnie łożyska drogi układać sączki. Żwir używany do budowy powinien mieć uziarnienie od 1 do 5 mm i nie powinien być pochodzenia rzecznego i polodowcowego. Zapewni to odpowiednie klinowanie się ziaren i stabilność nawierzchni. W celu przystosowania nawierzchni do większych obciążeń należy stosować wielowarstwowy układ materiałów. Obowiązuje zasada, że im większa frakcja żwiru, tym w niższej warstwie powinna się znajdować. Każda następna warstwa powinna mieć takie uziarnienie, aby mogła zaklinować się w poprzedniej.

Wykonanie nawierzchni polega na wykopaniu łożyska drogi, zabezpieczeniu jego brzegów za pomocą krawężników, obrzeży czy kamieni oporowych oraz na rozłożeniu, wyrównaniu i uwałowaniu kolejnych warstw. Ubijanie powinno się stosować kolejno po nałożeniu każdej z warstw. W celu przyśpieszenia procesu można spryskiwać podłoże wodą.

Mimo dużych walorów estetycznych nawierzchnie te pylą, zarastają chwastami i często ulegają deformacjom, a przy dużych spadkach są wymywane.

Nawierzchnie z kostek kamiennych, klinkieru, brukowca i płyt

Wykonywanie tych nawierzchni jest podobne do wykonania nawierzchni żwirowych i tłuczniowych. Warunkiem utrzymania niezmienionej powierzchni jest uniemożliwienie wciskania elementów nawierzchni w podłoże. Nawierzchnia jest tym odporniejsza im większe są jej elementy. Układa się je na podsypce piaskowej o grubości 5 – 20 cm. W przypadku przewidywanych większych obciążeń podsypkę piaskową zastępuje się podsypka piaskowo-cementową (w stosunku 1:12). Na parkingach jako pierwszą warstwę stosuje się chudy beton o grubości 10 – 15 cm, później kilka centymetrów podsypki piaskowo-cementowej, a dopiero na niej układa się kostkę, płyty lub klinkier. Na drogach o silnym obciążeniu na gruntach nieprzepuszczalnych stosuje się jako spodnią warstwę tłuczeń o grubości 10 – 20 cm. Bardzo często na drogach jezdnych stosowano dawniej sześciokątne płyty betonowe o średnicy 40 cm i grubości 12 lub 15 cm. Zwane są potocznie trylinką. Układa się je na podłożu ustabilizowanym i wyrównanym, na podsypce piaskowo-cementowej lub piasku. W podobny sposób układa się płyty chodnikowe o wymiarach 35×35 cm lub 50×50 cm.

Wszystkie materiały po ułożeniu powinny być dociśnięte przy pomocy płyty wibracyjnej z nakładką gumową, specjalnych ubijaków lub za pomocą młotka i deski.

Po ułożeniu elementów nawierzchni, ze względu na ich grubość powstają pionowe szczeliny. Wypełnia się je piaskiem, rzadziej zaprawą cementowo-piaskową (ze względu na powstające odbarwienia). Piasek można wmiatać w szczeliny lub polewać go wodą. Trzeba pamiętać, że szczeliny wypełnione piaskiem umożliwiają wnikanie wody i wymianę gazową.

IV. NAWIERZCHNIE TWARDE ULEPSZONE

Nawierzchnie z betonu cementowego

Wykonywane są najczęściej na miejscu, uzyskuje się je poprzez wylanie masy betonowej i uformowanie z niej płyt. Wielkość ich jest ograniczona, stosunek ich grubości do długości powinien wynosić 1:10. Przekraczając wielkość płyt należy liczyć się z pękaniem i łamaniem się betonu. W ogrodach raczej nie stosuje się płyt dłuższych niż 1 m i grubszych niż 10 cm.

Wykonanie tego typu nawierzchni wymaga dużego nakładu energii i dowożenia lub przygotowania betonu, dlatego nie poleca się ich na tereny zieleni o większej powierzchni. Płyty wykonuje się na podsypce ze żwiru lub gruboziarnistego piasku o grubości kilku centymetrów. Beton żwirowy lub tłuczniowy B7,5 lub B15 można układać w dwóch warstwach. Dolną, o grubości ok ⅔ płyty, można wykonać z betonu o mniejszej wytrzymałości i z domieszką grubszego kruszywa.

Zaletą nawierzchni z płyt betonowych jest możliwość nadania im rozmaitych form i kształtowanie powierzchni oraz nadawanie jej struktury. Do sposobów najczęstszych należy fakturowanie.

Polega ono na wciskaniu w wierzchnią warstwę jeszcze świeżego betonu kruszywa o różnej frakcji i różnego pochodzenia lub na wymywaniu specjalnie dobranego kruszywa. W miarę możliwości powinno być to kruszywo ze skał trudno ścieralnych. Kruszywo drobne rozsypuje się równomiernie na powierzchni, a kamienie większe ręcznie wciska, w taki sposób, aby nie mogło się wykruszyć. Jeśli chodzi o wymywanie to czynność powinno się wykonywać po 36 – 48 godzinach od ułożenia betonu. Pozwoli to w dość łatwy sposób za pomocą twardych szczotek usunąć kruszywo nie niszcząc przy tym powierzchni betonowej. Czynności te powinny być wykonywane przez osoby doświadczone.

Innym sposobem dekorowania nawierzchni jest barwienie wierzchniej warstwy betonu przy pomocy barwników nieorganicznych, odpornych na czynniki środowiska. Kolor czarny powstaje po dodaniu sadzy, biały po dodaniu dwutlenku tytanu oraz ultramaryny, tlenek chromu barwi na kolor od żółtego do zielonego, a tlenek żelaza na kolor od żółtego do brązowego.

Do budowy nawierzchni ogrodowych zaleca się stosowanie betonu napowietrzonego. Jego zaletą jest większa plastyczność, a tym samym lepsza urabialność oraz mniejsza nasiąkliwość. Niestety jest on mniej odporny na działanie mechaniczne. Uzyskuje się go dzięki wprowadzaniu mieszanek kwasów żywicznych ze związkami lignosulfanowymi lub związków powierzchniowo czynnych.

Chcąc uzyskać wytrzymałe nawierzchnie betonowe należy przestrzegać kilku bardzo ważnych zasad. Po pierwsze powinny być starannie wykonane, dotyczy to zarówno doboru materiałów jak i sposobu wykonania. Przy zbyt małej ilości cementu lub użyciu niewłaściwego, nasiąkliwego materiału beton kruszy się podczas mrozów. Woda wnika w pory, a w czasie niskich temperatur rozsadza beton. Działanie niskich temperatur powoduje także naprężenia w samym betonie, w ich wyniku powstają pęknięcia i szczeliny. Nieodpowiednie przygotowanie podłoża, brak zagęszczenia podłoża, nierówno rozłożona podsypka, a także zbyt duża powierzchnia płyty w stosunku do jej grubości powoduje ich pękanie. Podobne skutki powstają w czasie nieodpowiedniego użytkowania, a dokładniej ujmując w czasie nadmiernych przeciążeń nawierzchni.

Nawierzchnie bitumiczne

Dzięki swoim licznym zaletom stosowane były niegdyś bardzo często. Ceniono je za łatwość wykonania i utrzymania w czystości, gładkość, trwałość, elastyczność, małą ścieralność, niepylność oraz niewielkie koszty wykonania. Wykonuje się je z kruszywa kamiennego lub lepiszcza bitumicznego. Ze względu na ilość lepiszcza użytego do budowy wyróżniamy trzy rodzaje nawierzchni bitumicznych: nawierzchnie powierzchniowo-bitumiczne, nawierzchnie z kruszyw bitumowanych i nawierzchnie z betonu smołowego i asfaltowego.

Nawierzchnie powierzchniowo bitumowane

Najprostszym sposobem wykonania takiej nawierzchni jest spryskanie płynnym lepiszczem bitumicznym zniszczonych nawierzchni żwirowych lub tłuczniowych. Należy wcześniej odpowiednio je przygotować poprzez usunięcie luźnego kruszywa. Po spryskaniu asfaltem lub smołą posypuje się nawierzchnię kruszywem o odpowiedniej frakcji i wałuje wałem o masie 3 – 4 ton do wyrównania nawierzchni. Jeśli znajdują się jakieś ubytki możliwe jest nakładanie kolejnych warstw lepiszcza i kruszywa, aż do uzyskania zamierzonego efektu. Nawierzchnie tego typu są estetyczne, odporne na czynniki środowiskowe, łatwe do utrzymania w czystości, a przede wszystkim są trwalsze.

Nawierzchnie z kruszyw bitumowanych

Zwane są często nawierzchniami smołospoinowymi. Stosowane są zarówno na nawierzchnie dróg pieszych, jak i jezdnych. Kruszywo pokryte spoiwem bitumicznym używane do budowy nawierzchni nazywa się masą bitumiczną. Przygotowuje się je w specjalnych wytwórniach położonych niedaleko miejsca budowy, gdyż do tworzenia nawierzchni potrzebna jest gorąca masa bitumiczna.

Ze względu na rodzaj kruszywa i uziarnienie wyróżnia się pięć rodzai mas bitumicznych. Klasy nr 1, 2 i 3 mają grys o uziarnieniu 0 – 5, 5 – 16 i 16 – 25 mm, a klasy 4 i 5 odpowiednio 25 – 40 i 40 – 50 mm. Mas nr 4 i 5 używa się najczęściej do budowy nawierzchni wielowarstwowych jako warstwy dolne.

Nawierzchnie dróg do ruchu pieszego układa się na warstwie tłucznia o grubości 10 – 15 cm, na odpowiednio przygotowanej starej nawierzchni lub można tez układać je na kruszywie bitumicznym, rozkładanym w jednej lub w dwóch warstwach. Jeśli podbudowa jest gładka wystarczy tylko 2 – 3 cm masy bitumicznej nr 1. Dla lepszego zespolenia warstw można przed wylaniem masy podłoże spryskać smołą. Jeśli zaś podbudowa ma duże nierówności konieczne jest wykonanie tzw. dywanika z dwóch warstw, pierwszej z masy nr 3 o grubości 3cm, a następnie z masy nr 1 o takiej samej grubości. Należy pamiętać o wałowaniu każdej z warstw przed ułożeniem kolejnej. Aby uzyskać odpowiednią spoistość warstwy musi mieć ona odpowiednią grubość. Tak więc ilość masy nr 1 nie może być mniejsza niż 20 kg/m², masy nr 2 – nie mniej niż 30 kg/m², a masy nr 3 nie mniej niż 40 kg/m².

Nawierzchnie przeznaczone do ruchu pojazdów wykonuje się na podkładzie tłuczniowym o grubości 20 – 24 cm.

Zaletą nawierzchni z mas bitumicznych jest struktura porowata umożliwiająca przenikanie wilgoci i powietrza. W sytuacji, gdy cecha ta jest niepożądana należy nawierzchnię spryskać smołą i posypać kruszywem o frakcji 2 – 5 mm, a następnie uwałować. Zaleca się stosowanie grysu i tłucznia w jasnych odcieniach, co rozjaśni czarną barwę nawierzchni.

Nawierzchnie z betonu smołowego i asfaltowego

Odznaczają się większą trwałością w stosunku do nawierzchni bitumowanych powierzchniowo, gdyż do betonu używa się kruszywa o różnej frakcji. Zapewnia to większą wytrzymałość mechaniczną i odporność na kruszenie. Ich wadą jest nierówność powierzchni, dlatego dodatkowo spryskuje się je smołą, posypuje tłuczniem i wałuje.

Układanie warstw odbywa się podobnie do nawierzchni z kruszyw bitumowanych. Układanie wykonuje się na gorąco, beton asfaltowy powinien mieć temperaturę 140 – 170 °C, a beton smołowy 70 – 100°C. Grubość warstwy powinna być większa niż rozmiary największych ziaren użytego kruszywa.

Nawierzchnie z kruszyw bitumowanych i betonów bitumicznych ulegają ścieraniu, co powoduje odsłonięcie kruszyw, a tym samym nawierzchnia nabiera innego koloru. Dobór kruszyw nie może być przypadkowy, należy unikać kruszyw łatwo ścieralnych i pylących.

Nawierzchnie z kruszyw o spoiwie bitumicznym ze względu na kruchość powinny być zabezpieczone krawężnikami, obrzeżami lub tymczasowo poprzez ustawienie listew stalowych.

V. KRAWĘŻNIKI I OBRZEŻA NAWIERZCHNI

W celu umocnienie nawierzchni ogrodowych, zwłaszcza zaś tych o przeznaczeniu dla ruchu pojazdów, stosuje się krawężniki lub obrzeża. Pełnią one wiele zadań.

- wzmacnianie mechaniczne brzegu nawierzchni

Konieczne jest w przypadku dróg jezdnych, przy czym krawężniki ustawia się powyżej płaszczyzny jezdni, aby uniemożliwić wjazd na pobocze. Stosowane są także w przypadku nawierzchni twardych nie ulepszonych. Ich ustawienie ponad lub pod linią nawierzchni zależy od sposobu odprowadzania wód opadowych.

- utrudnienie schodzenia lub zjeżdżania z drogi

W miejscach, gdzie niepożądane jest schodzenie z drogi lub konieczna jest ochrona roślin stosuję się krawężniki, które znacznie wysuwa się ponad powierzchnię drogi lub stosuje się dekoracyjne murki, które posłużyć mogą także jako siedziska lub jako murki kwietne.

- umożliwienie zbierania lub odprowadzania wód opadowych

W celu odprowadzania wód należy tylko wysunąć krawężnik na 3 – 4 cm ponad linię nawierzchni

- wyznaczenie brzegu i linii drogi

Wymagają tego nawierzchnie gruntowe, żwirowe i tłuczniowe. Krawężniki i obrzeża zapobiegają wydostawaniu się luźnego materiału poza brzeg drogi oraz ułatwiają pielęgnację i konserwację nawierzchni

- utrudnianie zarastania drogi przez sąsiadujące rośliny

Krawężniki i obrzeża utrudniają wrastanie roślin zwłaszcza w przypadku nawierzchni gruntowych, żwirowych i tłuczniowych.

Lekkie krawężniki i obrzeża ustawia się także jako widoczne elementy rozgraniczające różne rodzaje nawierzchni, jako policzki schodów o niewielkiej liczbie stopni, jako zabezpieczenie przed ekspansywnymi roślinami.

Osadzanie krawężników i obrzeży odbywa się zwykle po uformowaniu łożyska drogi i przed ułożeniem nawierzchni. Elementy łączy się zaprawą cementową i osadza na podsypce piaskowej, piaskowo-cementowej lub w przypadku dróg jezdnych na warstwie betonu. Przy wałowaniu kolejnych warstw nawierzchni należy sprawdzać czy nie nastąpiło wypchnięcie krawężnika, aby temu zapobiec należy ubić podłoże po zewnętrznej stronie drogi.

Bardziej pożądane są krawężniki nie wystające ponad powierzchnię drogi. Nie zmniejszają wartości estetycznej nawierzchni, a w przypadku sąsiedztwa trawnika nie utrudniają jego koszenia.

NAWIERZCHNIE I DRZEWA

Budując nawierzchnię należy mieć na uwadze sąsiedztwo drzew. Nieodpowiednia odległość i rodzaj nawierzchni mogą niekorzystnie wpłynąć na stan drzew, a zbytnia bliskość roślin może zniszczyć nawierzchnię. Zastosowanie nawierzchni wokół drzew uniemożliwiają dopływ wody i wymianę gazową, w wyniku czego drzewa marnieją, są szybciej atakowane przez choroby i szkodniki lub nawet zamierają. W celu utrzymania żyznej, przepuszczalnej gleby wokół roślin należy powierzchnię wokół nich pozostawić wolną od nawierzchni. Powinna ona powierzchnią odpowiadać rzutowi korony drzewa, gdyż w przybliżeniu taka sama jest średnica korzeni. Bardzo przydatne w tym przypadku okazały się nawierzchnie z drobnej kostki lub brukowca, układanego na podsypce z gruboziarnistego piasku lub żwiru o grubości 10 – 20 cm. Materiał taki nie ogranicza dostępu wody i powietrza, zabezpiecza także okolice drzew przed zadeptywaniem. Na parkingach coraz częściej stosuje się płyty betonowe o konstrukcji ażurowej o grubości 8 – 10 cm. Układa się je na warstwie żwiru lub gruboziarnistego piasku. Dodatkową zaletą takich płyt jest możliwość dodatkowego podlewania w czasie suszy i nawożenia. Wykonując nawierzchnię wokół drzew należy liczyć się z przyrastaniem drzew na grubość. Zbyt ciasna obwódka uniemożliwia swobodny wzrost roślin, a także powoduje deformacje, wypaczenia, pęknięcia i kruszenie się nawierzchni. Także zbyt blisko ułożona nawierzchnia wokół drzew powoduje częstsze skaleczenia spowodowane ruchem pojazdów.