OGRODOWE ZBIORNIKI WODNE
Zbiorniki wodne są zawsze bardzo atrakcyjnymi
elementami krajobrazu parków i każdego ogrodu.
Woda pełni bardzo ważną funkcję zarówno
pod względem użytkowym i
sanitarnym, jak i estetycznym.
Znaczenie użytkowe
ogrodowych zbiorników wodnych jest różne. Mogą one służyć do
czerpania wody do podlewania roślin. Można je wykorzystywać do
hodowli ryb lub uprawy roślin wodnych. Rzadziej zbiorniki wodne są
wykorzystywane jako baseny do kąpieli, uprawiania sportów wodnych
itp. W okresie zimy natomiast zbiorniki wodne służą bardzo często
jako lodowiska.
Znaczenie sanitarne zbiorników wodnych, jest bardzo duże
zwłaszcza tam, gdzie istnieje intensywna zabudowa. Polega ono przede
wszystkim na wzbogacaniu powietrza w parę wodną, regulowaniu wahań
temperatury oraz na wytrącaniu z powietrza różnych zanieczyszczeń
stałych w postaci pyłów. Bardzo skuteczne
jest pod tym względem działanie różnych fontann i wodotrysków
rozpylających wodę. W bliskim sąsiedztwie większych zbiorników
wody utrzymuje się zwykle przyjemny mikroklimat, sprzyjający
wypoczynkowi, dlatego też brzegi zbiorników wodnych i przyległe
tereny są najbardziej cenionymi miejscami wypoczynku.
Znaczenie estetyczne zbiorników,
a ściśle ich lustra wody, polega na tym, że stwarzają one nastrój
spokoju i ładu, a przez odbicie w wodzie różnych elementów
otoczenia zbiornika zwiększają ich oddziaływanie estetyczne i
dekoracyjne.
Ważniejsze rodzaje zbiorników
Dwa główne rodzaje: naturalne i
sztuczne.
Za naturalne uważa
się zbiorniki, które
powstały w naturalnych zagłębieniach terenu o nieprzepuszczalnym
dla wody podłożu. Zbiorniki te mają zwykle urządzenia
spiętrzające wodę i umożliwiające jej wypuszczanie. Używana do
ich napełniania woda może pochodzić
ze źródeł naturalnych lub sztucznych
Zbiorniki naturalne zasilane wodami ze źródeł
naturalnych mają najczęściej wody przepływające.
Zbiorniki sztuczne tworzy
się w dowolnych miejscach przez odpowiednie ukształtowanie brzegów
oraz dna. Dno i brzegi powinno być uszczelnione w sposób sztuczny.
Zbiorniki te napełnia się zwykle wodą ze źródeł sztucznych.
Wymagania stawiane zbiornikom ogrodowym i
ich elementom
Ze względu na duże znaczenie zbiorników
ogrodowych w obrębie terenów zieleni oraz duży koszt, budowanie
ich lub przystosowanie do celów rekreacyjnych i wypoczynkowych
powinno się prowadzić z uwzględnieniem wielu wymagań, dotyczących
ich przydatności i trwałości.
Właściwa lokalizacja, którą
trzeba wybierać uwzględniając rodzaj podłoża geologicznego i
jego właściwości, otoczenie i jego elementy, powiązanie z trasami
komunikacyjnymi oraz konieczność zapewnienia dopływu dostatecznej
ilości wody i możliwości opróżniania zbiornika.
Kształt zbiornika może
być dostosowany do istniejącego ukształtowania terenu.
Powinien być projektowany w powiązaniu z
ogólnym charakterem obiektu, założeniami widokowymi, rodzajem
elementów otoczenia itp.
Głębokość zbiorników ogrodowych
może być różna, zaleca się jednak ze względu na bezpieczeństwo,
żeby w części przybrzeżnej głębokość wody nie przekraczała
40 cm..
Pozostałe strefy są zależne od funkcji i
sposobu użytkowania (opowiedzieć o strefach).
Wymagania wobec elementów zbiornika dotyczą
materiału tworzącego dno i ściany.
Podstawowym wymaganiem dotyczącym dna
zbiornika jest zachowanie szczelności
czyli możliwie wysokiej
nieprzepuszczalności.
Naturalne. W
zbiornikach naturalnych dno utworzone przez materiały ilaste lub
gliniaste ma tendencję do osuwania się w miejsca niższe, a w
zbiornikach o ciągłym przepływie wody lub okresowo opróżnianych
materiał dna bywa często rozmywany i spławiany. Dlatego też dno
zbiorników naturalnych powinno się umacniać przez pokrycie warstwą
gruboziarnistego kruszywa, brukowanie.
Sztuczne. Budowane
na gruntach przepuszczalnych powinny mieć dna wykonane z materiałów
zapewniających jak najlepszą szczelność i trwałość. Umocnienia
i uszczelnienia dna powinno się projektować z uwzględnieniem
nacisków wywołanych obciążeniem przez wodę oraz skutków
działania niskich temperatur po opróżnieniu zbiornika lub jego
zamarznięciu w stanie napełnienia wodą.
Jeżeli zbiorniki buduje się na gruntach
niedostatecznie ustabilizowanych, gdzie jest spodziewane osiadanie
gruntu, powłoka tworząca uszczelnienie powinna być dostatecznie
elastyczna, żeby wskutek ruchów spowodowanych osiadaniem nie pękła
lub nie rozrywała się, co prowadziłoby do gwałtownego ubytku
wody. Przesączająca się woda może doprowadzić nie tylko do
szybszego osiadania gruntu, ale nawet do jego wypłukiwania.
Jakość materiału tworzącego
dno zbiornika powinna ułatwiać utrzymanie go w czystości oraz
umożliwiać łatwe czyszczenie dna po wypuszczeniu wody.
Zabezpieczenie brzegów powinno
uniemożliwiać rozmięka-nie ich i osuwanie się przyległego gruntu
w kierunku wody. Niekiedy umocnienie zapobiega też niszczącemu
działaniu fali, szczególnie łatwo tworzącej się na dużych,
nieosłoniętych od wiatru powierzchniach wód.
Sposób wykonania brzegu powinien umożliwiać
wchodzenie do wody i wychodzenie z niej różnym zwierzętom.
Jeżeli w części przybrzeżnej zbiornika
przewiduje się uprawę roślin przywodnych, to dopływ wody do tych
stanowisk można zapewnić przez wykonanie specjalnych otworów w
konstrukcji brzegu. Zależnie od miejscowej przepuszczalności gruntu
stanowiska takie mogą być na pewnej głębokości uszczelnione, co
zapobiega nadmiernym stratom wody wskutek przesiąkania jej do
gruntu.
Sposoby doprowadzania wody do zbiornika
Najprostszym z nich jest zasilanie wodą
spływającą ciekami otwartymi z terenów wyżej położonych.
Do zbiorników wodę można też doprowadzać
specjalnie wykonanym przewodem, przy czym dopływ jej może być
ciągły lub zamykany.
Źródła wody mogą być różne:
może to być woda rzeczna oczyszczona lub nieoczyszczona, woda
przepompowywana z innych zbiorników wód otwartych lub woda
pochodząca z różnego typu studzien.
Opróżnianie zbiorników, w których jest
rozwinięta bogata flora i fauna, powinno być ograniczone do
minimum, ponieważ z odpływającą wodą traci się występujące w
niej organizmy.
Projektując instalację doprowadzającą wodę
do zbiornika powinno się przede wszystkim uwzględniać: potrzebną
ilość wody, a w związku z tym rodzaj i przekroje (średnice)
przewodów doprowadzających, ich miejsce i głębokość
prowadzenia, sposób wypływania lub wytryskiwania wody w zbiorniku,
punkty umieszczenia zaworów i sposób ich otwierania jak również
sposób zabezpieczenia przewodów przed działaniem niskiej
temperatury. Wymagania wobec przewodów do odprowadzania wody podczas
opróżniania zbiornika dotyczą przede wszystkim ich przekroju i
spadków, które powinny umożliwiać swobodne i szybkie opróżnienie
zbiornika. Przewody takie wyprowadza się z najniższych miejsc dna
zbiornika, a zatem konieczne jest zabezpieczanie ich przed
dostawaniem się różnych spływających zanieczyszczeń. W tym celu
u wlotu tych przewodów powinno się budować osadniki i odpowiednio
nakładane siatki. Zawory zamykające takie przewody powinny być
łatwo dostępne, ze względu na potrzebę okresowego ich
oczyszczania.
Każdy zbiornik powinien mieć odpowiednie
zabezpieczenie, uniemożliwiające podniesienie się lustra wody
ponad projektowaną wysokość i wypłynięcie jej poza brzegi
Zbiorniki ogrodowe, w których przewiduje
się kąpiele typu brodzenia, powinny
być do tego celu odpowiednio przystosowane. Głębokość wody w
części przybrzeżnej nie powinna przekraczać kilkunastu
centymetrów, a spadek dna powinien być łagodny. Powierzchnia dna
oraz elementów tworzących umocnienie brzegu powinna być możliwie
gładka. Nawierzchnia terenu przybrzeżnego
powinna być wykonana jako dostatecznie gładka, twarda umocniona lub
trawiasta o przepuszczalnym podłożu.
Przy zbiornikach
dużych, przewidzianych do
uprawiania sportów wodnych, jak np. pływanie kajakami, konieczne
jest wybudowanie odpowiednich pomostów lub przystosowanie do tego
celu umocnienia brzegu. Do przechowywania sprzętu trzeba wybudować
odpowiednie pomieszczenia w pobliżu zbiornika.
Wykonywanie robót związanych z budową
zbiorników
Rodzaje robót
Prace związane z budową nowych zbiorników
wodnych lub przystosowaniem zbiorników naturalnych obejmują
następujące czynności:
- wyznaczenie punktów
sytuacyjno-wysokościowych
- wykonanie robót ziemnych
- ułożenie przewodów do doprowadzania i
odprowadzania wody
- umocnienie i uszczelnienie dna
- wykonanie umocnień brzegów
- wykonanie stanowisk dla roślin.
Punkty sytuacyjno-wysokościowe wyznacza
się na podstawie projektów techniczno-roboczych. Szczególnej
dokładności wymaga wyznaczenie punktów wysokościowych brzegu.
Wszelkie oznaczenia w terenie powinny być zabezpieczane przed
uszkodzeniem. Podczas trwania robót ziemnych konieczne jest
kontrolowanie osiąganych głębokości wykopów, gdyż w razie
wykonania ich zbyt głęboko, a następnie zasypania może wystąpić
osiadanie ziemi i zniszczenie wykonanych elementów zbiornika.
Roboty ziemne prowadzone przy budowie zbiornika polegają najczęściej na wykonaniu wykopu
odpowiedniej głębokości, odpowiadającej głębokości zbiornika,
oraz na odpowiednim ukształtowaniu powierzchni gruntu pod umocnienie
dna. Podczas prowadzenia robót ziemnych konieczne jest zachowanie
dużej dokładności w kształtowaniu powierzchni dna i odpowiednie
zagęszczenie gruntu.
Przewody doprowadzające wodę powinno
się układać po zakończeniu robót ziemnych. Po ustaleniu miejsca
osadzenia wylotów przewodów powinno się wykonać niezbędne ich
umocnienie, a wykopy pod te przewody powinny być zasypane gruntem,
który należy dostatecznie mocno zagęścić.
Osadzenie przewodów wylotowych w linii brzegu
jest dość łatwe i jeżeli nie przewiduje się tworzenia strumieni
wytryskujących ponad wodą, ujście takich przewodów można
umieszczać poniżej lustra wody. Bardziej skomplikowane mogą być
prace związane z prowadzeniem przewodów tworzących w środku
zbiornika wodotryski i fontanny. Wymaga to prowadzenia przewodów w
wykopie pod dnem zbiornika i właściwego ich osadzenia w miejscu
wytrysku. Przewody takie powinny mieć spadki powrotne, umożliwiające
opróżnienie ich z wody na okres zimy w razie opróżniania
zbiornika.
W celu ułożenia przewodu
do opróżniania zbiornika od
najniżej położonego miejsca, znajdującego się w środkowej
części zbiornika, należy wykonać odpowiedni wykop. Po ułożeniu
przewodu z wymaganym spadkiem wykop powinien być zasypany, a grunt
użyty do tego celu zagęszczony. Połączenia przewodów
przelewowych z przewodami służącymi do opróżniania zbiornika
powinny być usytuowane na odcinku otwartym.
Materiały do budowy:
naturalne:
faszyna,
kołki
prefabrykaty
rośliny
kamień naturalny,
pamiętać o odprowadzaniu i doprowadzaniu wody
sztuczne:
-glina- 30 cm.
zwykłe i brukowane
-beton – zbrojony ,powiązany, podsypka z
tłucznia i piasku
w formie kwadratowej i płynnej
-folie- na piasek 10 cm lub piasek z tłuczniem
-epdm- na piasek bądź grunt
-laminat- na piasek
tyczenie, wykop, rury, podkład, folia itp.
umacnianie krawędzi, rośliny,
Wykonywanie umocnień brzegów
Umacnianie brzegów zbiorników naturalnych
można wykonywać w różny sposób
i z zastosowaniem różnych materiałów. O wyborze sposobu i
materiału decydują różne względy, jak np. rodzaj i przeznaczenie
zbiornika, sposób użytkowania, projektowany rodzaj umocnienia dna,
dostępność materiałów, względy gospodarcze.
Wiele zbiorników naturalnych ma brzegi dość
trwale umocnione przez rozmaitą roślinność przybrzeżną. Są to
najczęściej krzewy i różne rośliny wieloletnie, tworzące gęste
i zwarte układy korzeni. Dlatego niekiedy najtańszym sposobem
umacniania jest pokrywanie brzegu
zbiornika darnią lub obsadzenie go różnymi roślinami. Znanym
sposobem jest tworzenie takiego umocnienia ze świeżo ściętych
kołków wierzbowych. Kołki takie ukorzeniając się dają początek
krzewom tworzącym umocnienie.
Oczywiście sposób ten nie wszędzie można stosować, ponieważ
rozrastające się krzewy nie w każdym miejscu mogą być pożądane.
Najbardziej rozpowszechnionym sposobem
umacniania brzegów zbiorników naturalnych jest faszynowanie.
Polega ono na wbijaniu w odstępach
50 - 70 cm kołków i przeplatanie między nimi gałęzi wiklinowymi.
Wysokość takiego umocnienia wynosi zwykle 30 -60 cm. Gałęzie
wiklinowe ze względu na występujące między nimi szczeliny nie są
dostatecznym zabezpieczeniem przed osuwaniem się i spływaniem
rozmiękłego gruntu od strony brzegu. Szczelność umocnienia
faszynowego można zwiększyć przez ułożenie od strony brzegu
pasma folii.
Wadą umocnienia faszynowego jest niewielka
trwałość. Drewno kołków (najczęściej wierzbowych) i gałązki
wiklinowe bardzo łatwo ulegają rozkładowi i zwykle po 2 - 3 latach
umocnienie się rozpada. Dużą pomocą w przedłużaniu trwałości
takiego umocnienia mogą być różne rośliny, które zasiedlają
się na brzegu. Dzięki nim tworzy się wtórne umocnienie roślinne
dostatecznie, chroniące brzeg przed rozmywaniem i osuwaniem się
gruntu.
Bardzo dobrym sposobem jest umacnianie brzegów
kamieniami naturalnymi różnej
wielkości i różnego pochodzenia. Stosowanie tego sposobu możliwe
jest przede wszystkim tam, gdzie łatwo jest uzyskać taki materiał.
Na umocnienia nadają się najbardziej kamienie łupiące się
warstwowo (skały osadowe) lub różne bloki skalne, mające
przynajmniej dwie płaszczyzny wsporne równoległe do siebie.
Kamienie takie powinno się układać na podsypce żwirowej lub
tłuczniowej w ten sposób, żeby tworzyły wzajemnie powiązany
układ, dostatecznie opierający się naciskom masy gruntu tworzącego
brzeg. Oznacza to, że bloki kamienne powinny być układane w sposób
podobny jak w suchych murkach ogrodowych z kamienia naturalnego.
Płaszczyzny wsporne bloków kamiennych powinny
mieć znaczny spadek w kierunku brzegu. Zapewnia to lepszą
stabilność umocnienia oraz utrudnia wpływanie przyległego gruntu
do zbiornika. W celu zwiększenia szczelności umocnienia kamiennego
konieczne jest zasypanie szczelin od strony brzegu drobnym tłuczniem
lub żwirem o różnorodnym uziarnieniu, zwanym mieszanką
żwirowo-piaskową. Wtórne uszczelnienie takiego umocnienia
następuje już w pierwszym roku po wykonaniu, dzięki rozwojowi
korzeni różnych roślin zasiedlających się w szczelinach. Opisane
umocnienie jest bardzo łatwe; jego stosowanie zaleca się w
przypadkach, gdy pożądane jest utrzymanie bogatej flory i fauny nie
tylko w zbiorniku, ale również w jego części przybrzeżnej.
Brzegi niewielkich zbiorników można umacniać
przez wbicie koło siebie odpowiednio
zaimpregnowanych kołków drewnianych.
Drewno przeznaczone na umocnienie
może być różne, lecz najbardziej do tego celu nadają się kołki
lub pale z drewna dębowego, które w wodzie wykazuje dużą
trwałość. Umocnienie takie jest bardzo dekoracyjne i umożliwia
utrzymanie w bliskim sąsiedztwie powierzchni trawnikowej. Zakres
stosowania umocnień z kołków drewnianych jest zwykle ograniczony
trudnościami w pozyskiwaniu odpowiedniego drewna.
Coraz częściej brzegi zbiorników naturalnych
i sztucznych umacnia się specjalnie przygotowanymi prefabrykatami
betonowymi. Zaletą
tych umocnień jest przede wszystkim
bardzo duża trwałość i szczelność oraz możliwość znacznego
zmechanizowania robót związanych z ich wykonywaniem. Elementy takie
umożliwiają również uzyskanie wyraźnej i równej linii brzegu.
Prefabrykaty produkuje się w dwóch odmianach: do zbiorników
naturalnych niewymagających uszczelniania dna oraz do zbiorników
uszczelnianych różnymi nieprzepuszczalnymi dla wody materiałami.
Mogą one mieć różne rozmiary, przy czym wysokość ścianki
tworzącej brzeg nie przekracza zwykle 60 cm. Podobną szerokość ma
również stopa prefabrykatu. Długość elementów jest różna:
elementy do budowy prostych odcinków brzegu mogą być dłuższe,
natomiast elementy umożliwiające kształtowanie brzegu
krzywoliniowego są krótkie.
Przed rozpoczęciem ustawiania elementów
trzeba wykonać wykop, którego szerokość powinna odpowiadać
szerokości stopy elementu. Głębokość wykopu powinna być taka,
aby można było rozłożyć 10 - 15 cm podsypki piaskowej. Trwałość
położenia prefabrykatów zapewnia masa ziemi dociskającej stopę
do podłoża oraz wzajemne połączenie elementów zaprawą
cementową.
Brzeg wykonany z prefabrykatów betonowych jest
pionową ścianą, wystającą ponad lustro wody na 10 - 15 cm.
Umocnienie takie, jakkolwiek korzystne pod względem plastycznym,
jest jednak trudną do pokonania przeszkodą w ruchu różnych
zwierząt korzystających z wody i wychodzących na ląd. Dlatego
konieczne jest wykonywanie w pewnych odstępach niewielkich przerw w
takim umocnieniu i zastosowanie na tych odcinkach łagodnych pochylni
z innych materiałów, umożliwiających zwierzętom łatwe
wchodzenie do wody i wychodzenie z niej.
Omówione sposoby umacniania brzegów stosuje
się tylko wówczas, gdy jest możliwe utrzymanie wody na określonym
poziomie. Natomiast brzegi zbiorników, w których poziom lustra wody
może ulegać znacznym wahaniom umacnia się innymi sposobami.
Najczęściej stosowanym umocnieniem takich zbiorników jest
brukowanie różnego
rodzaju kamieniami. Szczeliny między kamieniami są zwykle
zasiedlane przez rośliny. Brzegi o większych pochyłościach,
grożących osunięciem się gruntu, umacnia się kamieniami
układanymi na specjalnej podbudowie
tłuczniowej, podsypce cementowo-piaskowej lub też kamieniami o
znacznych rozmiarach, głęboko je osadzając.
Powierzchnie brzegów zbiorników o zmiennym
poziomie lustra wody wykłada się często różnego rodzaju płytami
lub kostkami betonowymi. Płyty mogą
być prefabrykowane, i takie układa się za pomocą dźwigu, lub też
z betonu układanego na miejscu. W celu umożliwienia zasiedlenia się
na takich umocnieniach roślinności, stosuje się płyty lub bloki z
otworami różnej wielkości. Wszelkie zbiorniki
sztuczne, czyli wymagające
wykonania uszczelnienia dna, mogą mieć brzegi wykonane z
prefabrykatów betonowych lub
brzegi ich mogą stanowić różnego rodzaju murki bądź ścianki.
Konstrukcja umocnienia brzegu w zbiornikach sztucznych powinna być
szczelna i umożliwiać powiązanie z materiałem uszczelniającym
dno. Dlatego też ściany pionowe zbiorników powinny mieć wysuniętą
na 10 - 20 cm stopę fundamentową, ułatwiającą powiązanie z
takim materiałem.
Ściany zbiorników mogą być wykonane jako
mury o różnych przekrojach, z
kamieni naturalnych lub sztucznych łączonych zaprawą cementową.
Do tego celu nie nadają się
kamienie o dużej nasiąkliwości (kruszące działanie lodu) ani
kamienie o małej wytrzymałości mechanicznej. Z kamieni sztucznych
używanych do tego celu stosuje się często cegłę klinkierową.
ścianki zbiorników sztucznych buduje się coraz częściej z betonu
układanego na miejscu w odpowiednio
wykonanych deskowaniach. Beton przeznaczony na ścianki zbiorników
powinien zawierać kruszywo z kamieni nienasiąkliwych.
Niedopuszczalne jest używanie do tego celu betonu z kruszywa
ceglanego. Ścianki, podobnie jak inne konstrukcje betonowe, muszą
być dzielone szczelinami dylatacyjnymi, w których układa się
najczęściej specjalnie wykonane taśmy z elastycznych tworzyw
sztucznych.
Powierzchnia ścianek tworzących brzeg powinna
być od strony zbiornika możliwie gładka. Jest to ważne, gdy
chodzi o utrzymanie dużej czystości zbiornika. Górna powierzchnia
ścianek może mieć różny kształt.
Najczęściej ścianki zbiorników sztucznych przykrywa się płytą
wysuniętą w stosunku do pionowej płaszczyzny ścianki ok. 10 cm w
kierunku zbiornika, przez co tworzy się charakterystyczny nawis.
Powoduje on powstanie pod płytą cienia, tworzącego ciemną linię,
która podkreśla linię brzegu. Należy pamiętać, że nawis taki
bardziej niż ścianka pionowa utrudnia zwierzętom wchodzenie i
wychodzenie z wody.
Sposoby umacniania i uszczelniania dna
W zbiornikach naturalnych, w
których dno wykazuje naturalną szczelność, często trzeba dokonać
umocnienia jego powierzchni. Najczęściej umacnianie to ma na celu
utrzymanie właściwego profilu dna oraz ułatwienie utrzymania
zbiornika w czystości. Jako umocnienie stosuje się najczęściej
pokrywanie powierzchni dna brukiem kamiennym albo warstwą tłucznia
lub żwiru odpowiednio wyrównanego i uwałowanego. Po uwałowaniu
umocnienie takie może przyczynić się do zwiększenia szczelności
dna zbiornika.
We wszystkich zbiornikach
sztucznych, czyli niemających
naturalnego nieprzepuszczalnego dna, trzeba wykonywać specjalne
uszczelnienie, a często również stosować umacnianie powierzchni
dna.
Uszczelnienie dna zbiornika można wykonywać
za pomocą różnych materiałów zależnie od rodzaju podłoża,
głębokości zbiornika, przeznaczenia i sposobu użytkowania.
Najtańszym i jednocześnie najprostszym sposobem uszczelniania jest
ułożenie 20 - 30-centymetrowej warstwy gliny
lub iłu.
Warstwę taką układa się na odpowiednio
wyprofilowanym i uwałowanym podłożu. Po ułożeniu warstwę tę
trzeba również wyrównać i uwałować, a następnie pokryć
5-centymetrową warstwą żwiru, który stanowi umocnienie dna. Na
powierzchni dna o większych pochyłościach lepiej jest zamiast
żwiru użyć drobnego tłucznia, który po uwałowaniu tworzy
znacznie lepszą warstwę umacniającą.
Uszczelnianie gliną lub iłem można stosować
na dostatecznie zwięzłym podłożu oraz w przypadkach spodziewanego
osiadania gruntu, np. na nasypach. Uszczelnienia tym sposobem nie
należy natomiast stosować na gruntach luźnych i przepuszczalnych,
ze względu na łatwość przenikania do takiego podłoża części
spławianych, co prowadzi do zniszczenia warstwy uszczelniającej i
ubytków wody.
Do tanich i bardzo łatwych w wykonaniu należy
zaliczyć uszczelnianie folią z
tworzyw sztucznych, a przede
wszystkim folią polietylenową. Grubość używanej folii wynosi
najczęściej 0,05 lub 0,1 mm. Ten rodzaj uszczelnienia można
stosować na gruntach przepuszczalnych i niedostatecznie
ustabilizowanych, podłoże takie powinno być jednak odpowiednio
zagęszczone, wyprofilowane i wyrównane. Folia jest materiałem
elastycznym, lecz dość delikatnym i łatwym do uszkodzenia
mechanicznego, dlatego układa się ją zwykle na 5 -
10-centymetrowej warstwie piasku drobnoziarnistego. Warstwa ta
doskonale wypełnia nierówności powierzchni podłoża i zapobiega
uszkodzeniu folii pod naciskiem masy wody.
Folia przeznaczona na uszczelnienie powinna
stanowić jednolitą powłokę. W celu utworzenia takiej powłoki
arkusze folii łączy się przez sklejanie odpowiednimi klejami.
Znając dokładnie kształt i wymiary zbiornika można przygotować
powłokę z folii np. na powierzchni trawnika lub placu. Dla
pewniejszego uszczelnienia dna można stosować dwie folie.
Uszczelnienie z folii powinno być dokładnie połączone ze stopą
fundamentu ściany zbiornika.
Po rozłożeniu folii i połączeniu jej ze
ściankami stanowiącymi brzeg trzeba ją zabezpieczyć przed
uszkodzeniami mechanicznymi (przedziurawieniem) przez ułożenie: w
miejscach poziomych 10 -
15-centymetrowej warstwy piasku, a w miejscach o większych
pochyłościach - płyt betonowych na podsypce piaskowej.
Zabezpieczenie folii płytami ułatwia utrzymanie w zbiorniku
czystości i może być stosowane również w basenach ogrodowych
wykorzystywanych do kąpieli. W wielu
zbiornikach ogrodowych można wykonać dno
o nawierzchni bitumicznej. Umocnienia
takie stosuje się na gruntach nieprzepuszczalnych i dostatecznie
ustabilizowanych. Umocnienie wykonuje się podobnie jak nawierzchnię
tego typu. Warstwę uszczelniającą tworzy powłoka, składająca
się z dwóch warstw masy wylewanej na silnie uwałowane i zamulone
piaskiem podłoże tłuczniowe, grubości 10 - 15 cm. Pierwszą
warstwę masy bitumicznej grubości ok. 5 cm układa się w celu
wyrównania podbudowy i wstępnego jej uszczelnienia, druga zaś,
grubości ok.3 cm, stanowi właściwe uszczelnienie i powierzchnię
dna. Dokładność
rozłożenia masy i odpowiednie uwałowanie są niezbędnymi
warunkami uzyskania szczelności takiego umocnienia.
Uszczelnianie dna jest możliwe również
papami wysokiej
jakości, układanymi na gorąco na odpowiednio gładkiej podbudowie
bitumicznej.
Ostatnim sposobem umacniania, o którym należy
wspomnieć jest wykonywanie szczelnego dna
z betonu. Sposób
ten, stosowany od dawna w budowie basenów ogrodowych, nie zdał
jednak egzaminu, mimo zwiększania grubości warstwy betonu, jego
zbrojenia i stosowania różnych rozwiązań dylatacji. W warunkach
ogrodowych wskutek działania niskich temperatur oraz nacisków
wywieranych przez wodę i lód, tworzący się od strony gruntu,
beton ulega różnego rodzaju uszkodzeniom. Powstające liczne
pęknięcia powodują dalsze uszkodzenia, które w warunkach
działania ujemnych temperatur nie są możliwe do naprawienia.
Zbiorniki uszczelniane betonem wykazują dostateczną trwałość i
szczelność tylko w razie utrzymywania całej konstrukcji w
temperaturze dodatniej. Wymaga to oczywiście odpowiedniego
zabezpieczenia całego zbiornika na okres zimy. Zabezpieczać w ten
sposób można jedynie zbiorniki niewielkie. Dlatego beton, jako
tworzywo uszczelniające dno zbiornika, stosuje się coraz rzadziej.
Należy dodać, że wykonanie betonu
wodoszczelnego jest możliwe tylko pod warunkiem wykonania mieszanki
z grubego żwiru i piasku rzecznego w odpowiednich proporcjach oraz
ok. 350 kg cementu na l m3
betonu; składniki te trzeba mieszać z wodą do stanu
gęstoplastycznego. Wodoszczelność betonu można zwiększać przez
dodawanie specjalnych preparatów uszczelniających, jak np.
Plastibet lub Hydrobet. W celu uszczelnienia można również
stosować pokrywanie betonu różnymi żywicami syntetycznymi.
Przystosowywanie zbiorników wodnych do
uprawy roślin
Rośliny uprawiane w ogrodowych zbiornikach
wodnych przyczyniają się w bardzo dużym stopniu do zwiększenia
ich wartości dekoracyjnej i estetycznej oraz mają duży wpływ na
rozwój mikroflory i fauny zbiornika. W każdym naturalnym zbiorniku
wodnym i obok niego wskutek naturalnej sukcesji ustala się określony
typ roślinności o różnych wymaganiach co do głębokości wody i
stopnia nawilgotnienia gleby w części brzegowej. Roślinność tę
podzielić można na cztery grupy.
Rośliny porastające glebę położoną
powyżej lustra wody nazywamy zwykle przybrzeżnymi
lub przywodnymi. Gleba tych
stanowisk jest w stanie bardzo silnego nawilgocenia (nasiąkliwość
kapilarna), ma jednak wolne przestrzenie powietrzne.
Drugą grupę stanowią rośliny
bagienne, rosnące na glebie
całkowicie przesyconej wodą. Wysokość tych stanowisk nie
przekracza poziomu lustra wody w zbiorniku. Obydwie wymienione grupy
roślin utrzymują się pod warunkiem zachowania stałego poziomu
lustra wody.
Trzecią grupę stanowią rośliny
wód płytkich, czwartą zaś
rośliny rosnące w wodach głębszych.
W zbiornikach naturalnych zarówno dno, jak
również brzeg i przyległe do zbiornika powierzchnie terenu mają
naturalne środowisko glebowe, w którym rosną i rozwijają się
wymienione grupy roślin. Brzegi i dna takich zbiorników można
obsadzić roślinami bez specjalnego przygotowywania. Natomiast
większość zbiorników sztucznych przed wprowadzeniem do nich
roślin trzeba specjalnie do tego celu przystosować. Do uprawy
roślin wodnych są produkowane różnego rodzaju kosze z tworzyw
sztucznych, które po obsadzeniu ustawia się na dnie zbiorników.
Sposoby doprowadzania i odprowadzania wody w
zbiornikach ogrodowych
Napełnianie zbiorników wodą może być
dokonywane różnymi sposobami. Najprostsze jest napełnianie
zbiorników leżących na terenie naturalnych cieków wodnych.
Utrzymanie wody na wymaganym poziomie uzyskuje się przez budowanie
różnego typu jazów, zapór, zastawek itp. Woda może być
kierowana do zbiornika drogą okrężną lub prowadzona umocnionym
korytem na dnie zbiornika. Całkowite opróżnianie tych zbiorników
może być niekiedy utrudnione stałym dopływem wody. Niewielkie
zbiorniki, np. w ogrodach przydomowych, można napełniać wodą
wodociągową doprowadzaną ułożonymi na powierzchni terenu wężami
lub innymi przewodami ruchowymi. Zbiorniki takie opróżnia się
często przez skierowanie wody na powierzchnię terenu niżej
położonego lub do specjalnych dołów albo studzienek,
umożliwiających przesiąkanie wody do gruntu. Do opróżniania
zbiornika może służyć przewód wbudowany w najniższej jego
części lub też przewód przenośny, po utworzeniu zeń lewara.
Większość zbiorników ogrodowych wymaga
jednak wykonania instalacji, która umożliwia ich napełnianie i
opróżnianie oraz chroni przed przepełnieniem.
Przewody wodociągowe, doprowadzające wodę do
zbiornika, mogą być prowadzone do głównego przewodu zasilającego
w różny sposób. W razie znacznego oddalenia przewodu zasilającego,
przewód doprowadzający układa się na niewielkiej głębokości. W
takim przypadku wlot przewodu osadza się zwykle w górnej części
umocnienia brzegu zbiornika.
Jeżeli główny przewód zasilający jest
położony w bliskim sąsiedztwie zbiornika, wylot przewodu
doprowadzającego może być osadzony w dolnej części ściany
zbiornika.
Ze względu na niebezpieczeństwo zassania wody
ze zbiornika do sieci wody pitnej i jej zanieczyszczenie w razie
nagłego spadku ciśnienia, zaleca się umieszczanie wylotu przewodu
zasilającego ponad lustrem wody. Nie dotyczy to instalacji wodociągu
lokalnego. Przewody wodociągowe mogą być rozgałęzione i mieć
ujście w dowolnych miejscach zbiornika w dyszach, przez które woda
może wytryskiwać w różny sposób.
Przewodami doprowadzającymi wodę są
najczęściej rury stalowe ocynkowane. Rury umieszczone płytko, a
więc znajdujące się w strefie zamarzania, trzeba opróżniać na
zimę, w związku z tym układa się je z odpowiednim spadkiem, a w
najniższej części zaopatruje w zawór spustowy, umożliwiający
opróżnienie przewodu po zakręceniu zaworu głównego. Dostęp do
zaworu głównego i spustowego zapewnia się przez wybudowanie
specjalnych studzienek przykrytych płytami lub pokrywami. Przewód
służący do opróżniania zbiornika i przewód zabezpieczający
przed przepełnieniem podłącza się do przewodu kanalizacji
ogólnospławnej lub deszczowej. Warunkiem opróżnienia zbiornika
jest różnica wysokości między najniższym miejscem na dnie
zbiornika a położeniem przewodu kanalizacyjnego. Przewód
opróżniający wbudowuje się zwykle 10 - 20 cm powyżej dna
osadnika, przez co zapobiega się wpadaniu do przewodu różnych
zanieczyszczeń. Na przewodzie opróżniającym umieszcza się zawór
z dostępem do specjalnej studzienki lub z wąskiego kanału
pionowego, przez który odkręca się go specjalnym kluczem.
Przewód przelewowy, zabezpieczający zbiornik
przed przepełnieniem, osadza się w górnej części ściany; jego
wlot powinien się znajdować na poziomie projektowanej wysokości
lustra wody. Przewód zaopatruje się w syfon, uniemożliwiający
przedostawanie się wyziewów z przewodu kanalizacyjnego.
Przewód przelewowy łączy się z przewodem
kanalizacyjnym i pozostawia otwarty. Podniesienie się wody w
zbiorniku ponad wymagany poziom, występujące często wskutek
gwałtownego opadu deszczu, powoduje swobodne spływanie jej nadmiaru
do tego przewodu. W celu zapewnienia dostatecznej prędkości odpływu
nadmiaru wody trzeba przyjąć przewód przelewowy o odpowiednim
przekroju. Przyjmuje się, że na każde 100 m2
powierzchni zbiornika powinno przypadać co najmniej 20 - 30 cm2
powierzchni przekroju przewodu.
Koniec przewodu powinien być ustawiony prostopadle do płaszczyzny
lustra wody. Wlot powinien być zabezpieczony przed dostawaniem się
do niego różnych zanieczyszczeń pływających po wodzie oraz
drobnych zwierząt, np. żab. Zmniejszenie prześwitu lub zatkanie
przewodu może grozić przepełnieniem zbiornika. Dlatego też wlot
przewodów przelewowych trzeba osłaniać. Bardzo nieodpowiednie jest
wykonywanie osłon z różnych siatek, ponieważ pływające po
powierzchni wody zanieczyszczenia zatykają bardzo często ich oczka.
Bardzo skutecznym zabezpieczeniem są natomiast osłony powodujące
przepływ syfonowy. Woda wpływa do takiego przelewu od spodu, a
pływające po jej powierzchni zanieczyszczenia zatrzymują się przy
ściance osłony i nie mogą się przedostać do przewodu.
Przewody instalacji opróżniającej i
przelewowej wykonuje się zwykle z rur żeliwnych, można też
stosować do tego celu rury z tworzyw sztucznych.
W niektórych ogrodowych zbiornikach wodnych
buduje się fontanny wytryskujące znaczne ilości wody. Pobieranie
wody do tego celu z sieci wodociągowej i odprowadzanie jej do sieci
kanalizacyjnej byłoby bardzo nieekonomiczne, dlatego urządzenia
tego typu pracują zwykle w układach zamkniętych, tzn. woda
znajdująca się w danym zbiorniku jest stale przepompowywana. Wodą
z sieci uzupełnia się tylko ubytki, powstające wskutek
wypryskiwania poza zbiornik i parowania.
Zbiorniki z fontannami wyposaża się często w
różne lampy i reflektory podświetlające strumienie wytryskującej
wody. Lampy te można osadzać w ścianach bocznych lub na dnie
zbiornika, w hermetycznie zamkniętych komorach, albo ustawiać w
wodzie na dnie zbiornika. Ten ostatni sposób, choć wymaga
specjalnych wodoszczelnych lamp, jest technicznie najprostszy,
dlatego jest coraz częściej stosowany, głównie w ogrodach
zamkniętych i prywatnych.
projektowanie ogrodów, firma ogrodnicza Tarnów, usługi ogrodnicze, ogrody małopolska
OdpowiedzUsuńArchitektura krajobrazu - projektowanie ogrodów publicznych terenów zieleni miejskiej, zieleń przy inwestycjach,zieleń miejska. Ogrody Tarnów. Zakładanie,projektowanie ogrodów w Tarnowie, woj. małopolskie. Aranżacja ogrodów i urządzanie ogrodów Tarnów. Budowa i wykonawstwo ogrodów wszelkiego typu. Zakładanie ogrodów wodnych, ogrodów leśnych i ogrodów przydomowych. Ogrody nowoczesne - projektowanie ogrodów nowoczesnych. Ogrody japońskie, ogrody w stylu japońskim projektowanie, zakładanie ogrodów japońskich. Oczka wodne, stawy kąpielowe - projektowanie,budowa oczek wodnych i stawów kąpielowych, automatyczne systemy nawadniające trawniki, prowadzenie kompleksowych inwestycji w zakresie architektury krajobrazu, urządzania ogrodu. Profesjonalne-projektowanie ogrodów,zieleni miejskiej, kompleksowe, profesjonalne usługi ogrodnicze Tarnów i okolice. Aranżacja wnętrz zielenią - zieleń we wnętrzach, dobór roślinności do biur. Projektowanie zieleni Tarnów,projektowanie ogrodów Tarnów. Zakładanie, realizacja, udowa ogrodów przydomowych, aranżacja zieleni dla firm. Nowoczesna pracownia architektury krajobrazu Greentar Ogrody Tarnów - profesjonalne projekty ogrodów, projekty zieleni terenów publicznych
OdpowiedzUsuń